O tym, czym jest upadłość konsumencka, kto i jak może ją ogłosić, a także, jakie są jej skutki, pisaliśmy już w innym artykule. Na naszym blogu poruszaliśmy także kwestię tego, jakie zmiany w prawie konsumenckim zostały wcielone w życie wraz z nadejściem 24 marca 2020 r. Lekturę obu tych wpisów polecamy wszystkim, którzy chcą szybko odświeżyć wiedzę na temat upadłości konsumenckiej. W tym miejscu zamierzamy natomiast skupić się na innej kwestii – jak należy prawidłowo wypełnić wniosek o jej ogłoszenie, co jest tak naprawdę pierwszym etapem do tego, by sprawa trafiła do sądu (wcześniej dobrze jest bowiem powierzyć osobie kompetentnej dokonanie szczegółowej analizy sytuacji dłużnika, by przekonać się, czy ma on jakiekolwiek szanse na osiągnięcie zamierzonego celu). Samo uzyskanie wniosku nie stanowi żadnego problemu, gdyż można uczynić to poprzez strony internetowe poruszające to zagadnienie. Nie wiąże się to z ponoszeniem jakichkolwiek kosztów i zajmuje jedynie chwilę. Problemy natomiast zaczynają się w momencie, gdy należy zacząć wypełniać kolejne rubryki.

Mając przed sobą wzór wniosku o upadłość konsumencką, nie można zapominać o tym, że każda z jego rubryk powinna zostać uzupełniona bez nanoszenia na treść jakichkolwiek skreśleń czy poprawek, które mogłyby zakłócić proces odczytywania treści dokumentu. Można natrafić na rubryki tzw. niezacieniowane, których wolne miejsce (po uzupełnieniu konkretną treścią) należy skreślić. Jest to koniecznie, aby niemożliwym było dopisanie przez osoby niepowołane jakichkolwiek informacji. Bywa również tak, że poszczególne rubryki okazują się zbyt małe, aby można było zawrzeć w nich wszystko to, co konieczne. W takiej sytuacji treść, której wnioskodawca nie zdołał zapisać w danej rubryce ze względu na niewystarczającą ilość wolnej przestrzeni, powinna zostać umieszczona na kolejnych (opatrzonych numerami) kartach formatu A4 przy jednoczesnym wskazaniu rubryki. Bardzo istotne jest przy tym, aby pod treścią znalazł się odręczny podpis osoby składającej wniosek.

Rozpoczynając wypełnianie rubryk widniejących we wniosku o upadłość konsumencką, najlepiej jest oczywiście czynić to w naturalnej kolejności. Najpierw należy zatem oznaczyć zarówno nazwę, jak i rodzaj sądu, do którego kierowany jest wniosek (spis wszystkich sądów upadłościowych najszybciej i najwygodniej można znaleźć w Internecie), a także nazwę, numer jego wydziału oraz miejscowość, w której znajduje się jego siedziba. Warto mieć przy tym na uwadze, że sądy upadłościowe nie są odrębnymi jednostkami w organizacji sądownictwa powszechnego, lecz wydziałami w funkcjonujących sądach rejonowych – sądach gospodarczych. Wniosek o upadłość konsumencką powinien zostać złożony do sądu właściwego dla faktycznego miejsca zamieszkania (nie zameldowania!) wnioskodawcy. W przypadku osób mieszkających w państwach nienależących do Unii Europejskiej, za właściwy dla nich sąd upadłościowy uznaje się natomiast ten, na obszarze którego ulokowany został majątek dłużnika w postaci np. nieruchomości. Mieszkańcy państw wchodzących w skład UE mają obowiązek składania wniosku wyłącznie w tym kraju (członkowskim), w którym w danym momencie mieszkają.

Druga z kolei rubryka dotyczy samego dłużnika. Znaleźć muszą się więc w niej jego: imię (imiona), nazwisko, miejsce i adres zamieszkania (opcjonalnie adres korespondencyjny), a także numery PESEL i NIP. Numer NIP należy umieścić jednak tylko wtedy, gdy dłużnik posiadał go w ciągu ostatniej dekady przed złożeniem wniosku. Decydując się wskazać w jednej z rubryk adres korespondencyjny zamiast zamieszkania, konieczne jest postawienie krzyżyka przy polu „TAK” w rubryce 2.11, by następnie przejść do wypełnienia rubryk 2.12–2.17. Istnieje także możliwość wskazania w rubryce 2.13 adresu mailowego, co w przyszłości zapewne wpłynie na szybkość otrzymywania istotnych dla wnioskodawcy informacji ze strony sądu. Kiedy natomiast osoba składająca wniosek decyduje się zostać zastąpiona przez przedstawiciela ustawowego, w odpowiednich rubrykach powinna umieścić jego (przedstawiciela) dane. Ten z kolei zobowiązany jest do dołączenia do wniosku załącznika w postaci otrzymanego od wnioskodawcy pełnomocnictwa, pozwalającego mu działać w imieniu dłużnika.

W rubryce nr 3 wniosku o upadłość konsumencką należy postawić krzyżyk przy polu „TAK”, odnoszącym się do tego, czy osoba go składająca rzeczywiście chce to uczynić. Niżej zaś może wyrazić (lub nie) zgodę na udział w postępowaniu o zawarcie układu na zgromadzeniu wierzycieli. Wyrażając zgodę, wnioskodawca może zostać (lecz nie musi) skierowany przez sąd konsumencki do postępowania układowego bez konieczności ogłaszania upadłości. Z drugiej jednak strony dłużnik musi wówczas opłacić zaliczkę, która zostanie przeznaczona na pokrycie związanych z tym kosztów (jej wartość jest równorzędna przeciętnemu miesięcznemu wynagrodzeniu, obowiązującemu w danym momencie).

Rubryka nr 4 wniosku o upadłość konsumencką jest szczególnie istotna, ponieważ muszą znaleźć się w niej informacje na temat aktualnego i pełnego majątku wnioskodawcy, do którego zalicza się m.in. nieruchomości, papiery wartościowe, sprzęty AGD i RTV czy biżuteria. Nie trzeba jednak wymieniać tych dóbr, które pozbawione są wartości zbawczej, przejawiając jedynie użytkową (czyli np. działający, lecz zaliczany do starszej generacji, ok. 20-letni telewizor kineskopowy). Wnioskodawca powinien przy tym pamiętać, że wartość jego majątku ma charakter szacunkowy, co oznacza, że przy jej określaniu nie musi korzystać z usług rzeczoznawców.
Ważne jest również wskazanie (dokładne) miejsc, w którym znajdują się zaliczane do majątku dłużnika zarówno rzeczy ruchome (np. samochód), jak i nieruchome (np. dom). Podobnie sytuacja wygląda w przypadku posiadania pieniędzy na koncie bankowym czy rachunku inwestycyjnym – konieczne jest wtedy podanie nazwy oraz adresu siedziby banku (lub banków). Jeśli zaś chodzi o wierzytelności, należy wskazać dane osobowe i miejsce zamieszkania lub siedziby dłużnika. Gdy natomiast na jego majątek składają się dodatkowo akcje bądź udziały w spółkach kapitałowych, wnioskodawca zobowiązany jest także do wskazania ich nazw oraz siedziby wymienionych podmiotów.
Podobnie należy postępować w kolejnych rubrykach dotyczących majątku wnioskodawcy. Jeśli jego poszczególne składniki uległy ustawowemu zabezpieczeniu, trzeba w odpowiednich miejscach zawrzeć stosowne informacje, widniejące na samej górze kolejnych rubryk (czyli m.in. opis składnika majątku, data ustanowienia zabezpieczenia oraz jego szacunkową wycenę). Dokładnie tak samo należy uczynić w przypadku posiadania środków pieniężnych na lokatach i/lub kontach oszczędnościowych oraz pozostałych należności względem nich. Posiadając innych dłużników, w odpowiednich rubrykach dane na ich temat również powinny zostać umieszczone.

Rubryka nr 5 wniosku o upadłość konsumencką wymaga od osoby go składającej wymienienia wszystkich jej wierzycieli poprzez wpisanie w odpowiednich miejscach ich danych, a także wysokości długów i terminów spłaty. Dotyczy to zarówno osób fizycznych, jak i innych podmiotów. Nie wolno zapomnieć jednak o tym, że sporządzany spis wierzycieli powinien być aktualny. W przypadku problemów z ustaleniem terminu spłaty poszczególnych należności nic nie stoi na przeszkodzie, by podać przybliżoną datę lub posłużyć się tą, widniejącą w treści nakazu zapłaty, od której rozpoczęło się naliczanie odsetek. Wnioskodawca może też (a niekiedy nawet powinien) dane potrzebne do wypełnienia dokumentu uzyskać od swoich wierzycieli, jeśli zachodzi taka możliwość.

W rubryce 6. opisywanego wniosku składająca go w odpowiednim dla siebie sądzie osoba może zawrzeć informacje dotyczące wierzytelności spornych, a zatem tych, które w jej mniemaniu nie muszą zostać przez nią uregulowane. W tej rubryce szczególnie ważne jest określenie zakresu, w jakim dłużnik kwestionuje istnienie wierzytelności (częściowe czy całkowite). Uwagę warto zwrócić też na termin zapłaty, który w tym przypadku nie powinien być podany w przybliżeniu, lecz poprzez umieszczenie daty określonej przez wierzyciela (np. na wystawionej przez niego fakturze). Wnioskodawca musi również mieć na uwadze fakt, że trudno za wierzytelności sporne uznać te, które zostały potwierdzone prawomocnymi wyrokami bądź nakazami zapłaty. Umieszczenie ich w niniejszej rubryce na pewno okaże się więc bezpodstawne.

Wypełnienie kolejnej (siódmej już) rubryki wniosku polega na zawarciu w niej przez dłużnika informacji dotyczącej jego przychodów osiągniętych w ciągu pół roku od daty złożenia wniosku. Nie powinien pominąć on jednak nie tylko wynagrodzenia z tytułu umowy o pracę, ale też m.in. otrzymywanych alimentów na dziecko (dzieci), czynszu za wynajem mieszkania czy pobieranych świadczeń (np. zasiłku przysługującego osobom bezrobotnym). Podawane w rubryce nr 7 kwoty mogą zostać podane zarówno w formie przed opodatkowaniem (brutto), jak i po opodatkowaniu (netto).

W rubryce 8. analizowanego wniosku wypełniająca go osoba zobowiązana jest do podania informacji dotyczących tego, ile wynoszą koszty ponoszone przez nią na jej utrzymanie i ewentualnie innych osób. Chodzi tu przede wszystkim o pieniądze przeznaczane na zakup pożywienia, lekarstw, środków czystości i higieny osobistej, a także opłatę rachunków za korzystanie z prądu, wody czy gazu. Najlepszym rozwiązaniem jest podanie kwot w skali miesiąca, ale można też podać ich łączną wartość, sumując wszystkie koszty z sześciu miesięcy poprzedzających złożenie wniosku w odpowiednim sądzie upadłościowym.

Rubryka nr 9 wniosku o upadłość konsumencką dotyczy wszystkich czynności prawnych z ostatniego roku, dokonanych z udziałem wnioskodawcy, dotyczących dowolnej nieruchomości, akcji czy też udziałów w spółkach. Podobnie jak w kilku wcześniej opisywanych rubrykach, również ta powinna zostać uzupełniona informacjami umożliwiającymi dokonanie w sposób bezproblemowy identyfikację wymienionych przedmiotów czynności prawnych, przez które w świetle prawa rozumiane są m.in. sprzedaż oraz darowizna. W uwagach ich dotyczących można (lecz nie trzeba) podać otrzymane w wyniku przeprowadzenia poszczególnych transakcji kwoty pieniężne, a także cele, na które zostały następnie przeznaczone.

Wypełnianie rubryki o numerze 10 polega dokładnie na tym samym, co opisano powyżej (nr 9). Jedyna różnica polega na tym, że tym razem należy skupić się na czynności prawnych, przeprowadzenie których dotyczyło w przeszłości nieruchomości, wierzytelności, a także wszelkich innych praw, których wartość przekroczyła kwotę 10 tys. złotych.

Uzupełnienie rubryki 11. wniosku o upadłość konsumencką wymaga od dłużnika, jak można się domyślić, wskazania wszystkich okoliczności, które sprawiły, że postanowił on poprzez wkroczenie na drogę sądową szukać sposobu na uniknięcie konieczności spłacenia swoich wierzycieli. Dobrym pomysłem jest przytoczenie w tym miejscu tych wierzycieli, którym udało się odzyskać od wnioskodawcy pożyczone mu pieniądze (jeśli tacy oczywiście istnieją). Warto również pomyśleć nad podkreśleniem trudnej sytuacji życiowej (np. borykanie się z poważną chorobą) i uzyskiwania niewystarczającego do spłacenia pozostałych długów dochodu. Oczywistym jest, że informacje umieszczone w rubryce nr 11 najlepiej należy poprzeć stosownymi dokumentami.

W 12. rubryce wnioskodawca winien zawrzeć wszystkie dowody tego, że opisywane przez niego we wcześniejszych rubrykach (zwłaszcza w 11.) okoliczności rzeczywiście miały miejsce i sprawiły, że spłacenie przez niego długów jest niemożliwe, a jedyne wyjście z sytuacji stanowi dla niego ogłoszenie upadłości konsumenckiej. Są to przede wszystkim wszystkie posiadane przez niego dokumenty tak w oryginalnej wersji, jak w postaci m.in. kserokopii i wydruków.

W 13. i zarazem ostatniej rubryce wniosku o upadłość konsumencką wnioskodawcy nie pozostaje nic innego, jak wymienienie w niej nazw wszystkich załączników, które decyduje się dołączyć do składanego w sądzie dokumentu. Gdy natomiast już do tego dojdzie, wystarczy jedynie podpisać znajdujące się dalej oświadczenie o złożeniu prawdziwych danych we wniosku i świadomości konsekwencji tego, co grozi za składanie fałszywych informacji, a następnie podpisać (czytelnie) składany wniosek i jednocześnie uiścić opłatę sądową w wysokości 30 zł.