Od 24 marca tego roku weszła w życie obszerna nowelizacja ustawy Prawo upadłościowe, w tym także przepisów związanych z postępowaniem upadłościowym wobec osób fizycznych. Celem ich wprowadzenia było uproszczenie zasad ogłoszenia upadłości konsumenckiej, gdyż według Ministerstwa Sprawiedliwości ponad 2 mln Polaków boryka się z problemem przeterminowanych długów. W poniższym artykule odpowiemy, czym jest upadłość konsumencka, co się zmieniło po wejściu nowelizacji, a także, co powinno znaleźć się we wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej. Zapraszamy do ciekawej lektury!
Czym jest upadłość konsumencka i kto może ją ogłosić?
Upadłość konsumencka to postępowanie sądowe skierowane wyłącznie do osób prywatnych, które stały się niewypłacalne, czyli nie posiadają pieniędzy na spłatę zaciągniętych kredytów czy pożyczek. Jak można się domyślić, jej głównym celem jest oddłużenie (w całości lub części) konsumenta, który nie jest w stanie pokryć długu. Niemniej jednak upadłość nie dotyczy długów powstałych po jej ogłoszeniu. Co, ciekawe nie istnieją przepisy określające wysokość zobowiązania, które kwalifikowałoby konsumenta do ogłoszenia upadłości. Mało istotny jest również fakt czy zadłużenia zostały podjęte w sposób umyślny. Nawet jeśli specjalnie zaciągnąłeś kredyt bądź wziąłeś pożyczkę, wiedząc, że nie będziesz miał sposobności, by ją pokryć, to także masz prawo do ogłoszenia upadłości konsumenckiej. Niemniej w takim przypadku sąd może spojrzeć na Twoją sprawę inaczej niż gdyby zadłużenie wynikało z utraty pracy czy też z innej przyczyny od Ciebie niezależnej lub było skutkiem choroby.
Upadłość konsumencka – co się zmieniło po nowelizacji?
Przed ogłoszeniem przepisów nowelizacji Ministerstwo Sprawiedliwości zaznaczyło, że mają one na celu pozwolić osobom zadłużonym odbudować normalne życie, bez codziennej obawy przed zajęciem komorniczym. Wspomniało także, że do momentu ogłoszenia przepisów nowelizacji sądy oddalały około połowy wniosków o ogłoszenie upadłości konsumenckiej.
Deklaracja dłużnika a przyczyny niewypłacalności
Jeszcze niedawno zdaniem Ministerstwa Sprawiedliwości główną przyczyną oddalenia wniosków było stwierdzenie, że wnioskodawca zadłużył się umyślnie bądź w wyniku niedbalstwa. Co ciekawe, od postanowienia sądu nie można było wnieść skargi kasacyjnej. Wraz z nowelizacją, podobnie, jak w wielkie Brytanii, sąd nie będzie skrupulatnie badał przyczyny niewypłacalności wnioskodawcy. Wystarczy jedynie stwierdzić, że dłużnik jest niewypłacalny i nie może normalnie funkcjonować.
Przyczyny niewypłacalności a ogłoszenie upadłości
Dla niektórych może być to dość kontrowersyjna nowelizacja, gdyż od 24 marca 2020 roku przyczyny niewypłacalności dłużnika będą badane już po ogłoszeniu upadłości konsumenckiej. Sąd podejmie decyzję, czy istnieje możliwość odmówienia oddłużenia, ale tylko w sytuacji, gdy dłużnik celowo trwoni nagromadzony majątek, zarazem działając na szkodę wierzyciela. Niezmienne jednak pozostało, że umorzone nie mogą zostać takie zobowiązania, jak alimenty, naprawienie szkody wynikającej z przestępstwa bądź wykroczenia lub wynikające z rent z tytułu odszkodowania za wywołane choroby, niezdolność do pracy, kalectwa czy śmierci.
Porozumienie z wierzycielem bez potrzeby składania wniosku
Od momentu wejścia w życie nowelizacji Prawa upadłościowego dłużnik ma możliwość dojścia do porozumienia z wierzycielem z własnej inicjatywy bez potrzeby składania do sądu wniosku o upadłość konsumencką. Jest to rozwiązanie wzorowane na systemie brytyjskim (do tej pory takie porozumienie było możliwe wyłącznie po ogłoszeniu upadłości dłużnika). Wystarczy, że dłużnik wystąpi do sądu z odpowiednim wnioskiem i wpłaci zaliczkę na koszty postępowania.
Ochrona przed bezdomnością
Za sprawą nowych przepisów nowelizacji dłużnik został zabezpieczony przed ewentualną bezdomnością. Według nowelizacji po ogłoszeniu upadłości konsumenckiej nastąpi proces sprzedaży majątku dłużnika, czyli tzw. faza likwidacyjna. Oprócz tego z uzyskanych pieniędzy ze sprzedaży zostanie wydzielona kwota dla dłużnika, za którą będzie miał on możliwość wynajmu mieszkania przez okres dwóch lat.
Ustalanie planu spłaty zadłużenia
Zgodnie z przepisami po nowelizacji, gdy masa upadłości zostanie sprzedana z pomocą syndyka, następne w kolejności jest ustalenie planu spłaty zadłużenia przez sąd we współpracy z wierzycielem. W przypadku, gdy sąd stwierdzi, że dłużnik nie jest w stanie pokryć długów przez okres 3 lat, podejmowana jest decyzja o umorzeniu części zobowiązań niemożliwych do spłacenia.
Uproszczona procedura, czyli szybko i sprawnie
Głównym celem wejścia nowych przepisów jest usprawnienie procedur związanych z ogłoszeniem upadłości konsumenckiej. Bez względu na powód niewypłacalności dłużnik będzie mógł wnieść wniosek o ogłoszenie upadłości, a także skargę na nieprawidłowości w czynnościach przeprowadzonych przez syndyka.
Co powinno znaleźć się we wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej?
Jak wspomnieliśmy wcześniej, od momentu wejścia w życie nowelizacji sąd nie będzie badał, w jaki sposób doszło do niewypłacalności dłużnika na pierwszym etapie procesu. Wystarczy wnieść wniosek, który powinien zawierać między innymi (nie są to oczywiście wszystkie jego elementy):
NIP dłużnika, jeśli posiadał on takowy przez okres ostatnich 10 lat przed dniem, w którym został złożony wniosek,
dokumenty przedstawiające przychody i koszta wynikające z utrzymania oraz osób będących na utrzymaniu wnioskodawcy przez okres ostatnich 6 miesięcy przed dniem złożenia wniosku,
informacje o czynnościach prawnych podjętych przez dłużnika, których przedmiotem były nieruchomości, akcje, udziały w spółkach, wierzytelności lub prawa, których wartość przekraczała 10 000 zł w ostatnim roku przed dniem złożenia wniosku,
oświadczenie o prawdziwości danych przedstawionych w składanym wniosku.
